Dubbele belastingheffing en buitenlands belastingrecht

Iedereen die in het buitenland woonachtig is of zijn of haar zetel in het buitenland heeft, is onbeperkt belastingplichtig in zijn of haar thuisland (wereldinkomensbeginsel). Desalniettemin kunnen de economische contacten met Duitsland ook hier tot belastingheffing leiden. Om dubbele belastingheffing te voorkomen, hebben de landen met elkaar bilaterale overeenkomsten gesloten om dubbele belastingheffing te voorkomen (DTA's). In deze overeenkomsten worden de belastingrechten toegewezen aan een van de betrokken landen (woonland, bronland) op basis van bepaalde aanknopingspunten en worden methoden ter voorkoming van dubbele belastingheffing in het woonland (vrijstellingsmethode of verrekeningsmethode) overeengekomen.

Hoewel de meeste van deze DTA's gedeeltelijk gebaseerd zijn op een modelovereenkomst van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), worden ze uiteindelijk individueel overeengekomen tussen de staten. Dit leidt vaak tot nationale en bilaterale bijzonderheden die aanzienlijk afwijken van de modelovereenkomst. Hier zijn er, vooral bij oudere DTA's, vaak historische bijzonderheden die het altijd nodig maken om de relevante overeenkomst in elk afzonderlijk geval te onderzoeken.

Duitsland heeft een wereldwijd netwerk van DTA's afgesloten. Er zijn echter staten waarmee geen overeenkomst inzake dubbele belastingheffing met Duitsland is gesloten. In deze gevallen zal de andere staat in het algemeen zijn nationale belastingwetgeving voor belastingdoeleinden toepassen als aan de aanknopingspunten is voldaan. In deze gevallen kan, om dubbele belastingheffing vanuit een buitenlands perspectief te voorkomen en in geval van onbeperkte belastingplicht in de andere staat, alleen een beroep worden gedaan op de nationale verrekeningsbepalingen van de afzonderlijke belastingwetten.

Er zijn andere buitenlandse situaties die niet onder de wet op de inkomstenbelasting of het toepassingsgebied van een DTA vallen, maar die de Duitse belastingautoriteiten toch de gelegenheid krijgen om belasting te heffen door de Duitse belastingwetgever - de Duitse wet op de buitenlandse belasting. Hier krijgen de Duitse belastingautoriteiten de mogelijkheid om op bepaalde grensvlakken een uitgebreide belastingheffing in te voeren, bijvoorbeeld wanneer de belastingplicht in Duitsland afloopt of in het geval van bepaalde buitenlandse zaken die in feite niet onder de Duitse belastingwetgeving vallen.

Wie uit Duitsland wil verhuizen of het centrum van zijn leven naar het buitenland wil verplaatsen, moet zich bewust zijn van de valkuilen van de exitheffingen in de Duitse wet op de buitenlandse belastingen of, nog beter, deze laten controleren. Voor bepaalde activa (vennootschapsdeelnemingen) worden de stille reserves belast door middel van een zogenaamde ontheffing van de personenbelasting. De belastingwetgever gaat uit van een fictieve verkoop van het actief voor de verhuizer en belast een winst die in het geheel niet wordt behaald.

Als u een binnenlandse aandeelhouder bent van een buitenlandse onderneming, kunt u ook in aanraking komen met de Duitse wet op de buitenlandse belastingen. In principe wordt de vennootschap belast over haar winst in het buitenland en de aandeelhouder wordt alleen belast in zijn land van vestiging wanneer er uitkeringen worden gedaan. Desalniettemin kan het via het instrument van de zogenaamde bijtellingsbelasting tot een belastingheffing op inkomsten met de aandeelhouder komen, indien de buitenlandse vennootschap als tussenvennootschap wordt aangemerkt. Als aan de voorwaarden van een tussenvennootschap is voldaan, worden deze inkomsten bij de inkomsten van de binnenlandse aandeelhouder opgeteld overeenkomstig zijn aandelenbezit en belast, zelfs als er geen uitkering wordt gedaan (bijkomende belasting).

Degenen die niet in Duitsland wonen of er een vestiging hebben, kunnen desalniettemin aan Duitse belastingheffing worden onderworpen. Dit geldt als er een binnenlands inkomen bestaat volgens de voorschriften van de Duitse wet op de inkomstenbelasting (§§ 49 van de Duitse wet op de inkomstenbelasting). Vanuit Duits oogpunt wordt het binnenlandse inkomen geacht te bestaan als er in Duitsland aanknopingspunten zijn en Duitsland wordt geacht de bronstaat van het inkomen te zijn. Het kan gaan om inkomsten uit binnenlandse vaste inrichtingen, onroerend goed, in Duitsland gegenereerde beleggingsinkomsten, binnenlandse deelnemingen of wanneer men voor een Duitse werkgever werkt.

Duitse bronbelasting voor buitenlandse commissarissen, licentiegevers, kunstenaars en sporters Er bestaan ook speciale regels voor het binnenlandse inkomen van bepaalde beroepsgroepen waarop een Duitse bronbelasting van toepassing is. Het gaat hierbij om commissarissen, licentiegevers, kunstenaars en sporters die in het buitenland wonen en waarvan de activiteiten geacht worden in Duitsland te zijn verricht. De regels inzake de inhouding, betaling en aangifte van de Duitse bronbelasting door de schuldenaar van de vergoeding volgens het Duitse recht inzake inkomstenbelasting zijn van toepassing ongeacht de bepalingen van de moeder-dochterrichtlijn, de richtlijn inzake spaargelden en royalty's of een verdrag ter voorkoming van dubbele belastingheffing, indien de inkomsten op grond hiervan niet of slechts tegen een lager tarief kunnen worden belast. De teruggave van het teveel aan ingehouden belasting wordt gedaan door de Centrale Belastingdienst van de Bondsrepubliek Duitsland. Onder bepaalde voorwaarden kan hier ook een vrijstellingscertificaat van de Duitse bronbelasting worden afgegeven op aanvraag.

Aanvraag voor onbeperkte belastingplicht onder bepaalde voorwaarden Personen met beperkte belastingplicht in Duitsland moeten hun belastingaangifte in een speciale vorm en met een speciale inhoud indienen. Voor hen gelden deels andere regels dan voor binnenlandse belastingplichtigen. In het kader van de personenbelasting kunnen in de regel geen bijzondere privé-uitgaven (gezondheids- en pensioenbijdragen) worden afgetrokken en is er geen sprake van een belastingvrije basisuitkering of een gemeenschappelijke aanslag voor echtparen of een belastingvrije kinderbijslag. Onder bepaalde voorwaarden kunnen niet-ingezetenen verzoeken om voor belastingdoeleinden als ingezetenen te worden behandeld en daarmee aanspraak maken op bepaalde belastingvoordelen.